Το σκάνδαλο με τα μεταλλεία στην Χαλκιδική είναι δυστυχώς, διαχρονικό. Η ιστορία πάει πολύ πίσω, στα μέσα της δεκαετίας του 80, όταν η εταιρία, ιδιοκτησίας του του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, που εκμεταλλευόταν τα μεταλλεία, περνάει σταδιακά στον έλεγχο της κρατικής ΜΕΤΒΑ. Το 1992, η εταιρία τίθεται υπό καθεστώς εκκαθάρισης, και αρχίζουν οι άκαρπες προσπάθειες πώλησης της.
Το Δεκέμβριο του 1995, μετά από δύο άκαρπους διαγωνισμούς τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των Μεταλλείων Κασσάνδρας και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων περιέρχονται στην TVΧ Hellas, θυγατρική της καναδικής μεταλλευτικής εταιρείας TVX Gold. Η πώληση κυρώνεται με τον νόμο 2436, στις 21 Αυγούστου του 1996. Το τίμημα που πλήρωσαν οι καναδοί τότε, για να αγοράσουν τα μεταλλεία, ανερχόταν σε 11 δις. Δραχμές, περί τα 39,8 εκατ. σημερινά ευρώ, σύμφωνα με υπολογισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η κυβέρνηση τότε, είχε διαφηµίσει την επένδυση της TVX ως τη «µεγαλύτερη µεταπολεµική επένδυση στη Ελλάδα».Μία επένδυση όμως, η οποία τελικά, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Τα επόµενα χρόνια, το κράτος ολιγωρεί στην αδειοδότηση της µεταλλουργίας χρυσού και η TVX απειλεί να αποχωρήσει, αξιώνοντας αποζηµιώσεις εκατοντάδων εκατοµµυρίων δολαρίων από το Δηµόσιο για «διαφυγόντα κέρδη». Τελικά, το 2000 δίνονται από το ΥΠΕΧΩΔΕ και τη Νοµαρχία Χαλκιδικής οι εγκριτικές άδειες για τη λειτουργία τής επιχείρησης.
Το τελικό χτύπημα ήρθε μετά την ακύρωση μεταλλευτικών αδειών από το Συμβούλιο της Επικρατείας της Ελλάδας το 2002. Η “TVX Gold Inc”, η καναδική μεταλλευτική εταιρεία, ιδιοκτήτρια της TVX HELLAS A.E., αναγκάσθηκε να παύσει τη χρηματοδότηση της τελευταίας, προκειμένου να διαφυλάξει την αξία των μετοχών της. Η ενέργεια αυτή προξένησε ζημία στην οικονομική βιωσιμότητα της TVX HELLAS A.E. εξαιτίας των σημαντικών οικονομικών της υποχρεώσεων και την ανάγκασε να κινήσει πτωχευτική διαδικασία η οποία κατέληξε στην κήρυξή της σε πτώχευση από ελληνικό δικαστήριο.
Ο ρόλος των Τσοχατζόπουλου- Πάχτα
Βρισκόμαστε στα τέλη του 2003, όταν και λαμβάνει χώρα η η σκανδαλώδης παραχώρηση τεράστιας κρατικής περιουσίας σε ιδιωτικά συμφέροντα σε τιμή που βρίσκεται 200 φορές κάτω από την εκτιμώμενη αξία της!
Πως έχουν λοιπόν τα πράγματά; Μετά την πτώχευση της TVX HELLAS A.E., η κυβέρνηση αναζητά εναγωνίως ένα «νέο επενδυτικό σχήµα» που θα αναλάβει τη συνέχιση των µεταλλευτικών δραστηριοτήτων στη Χαλκιδική. Η «διάδοχη σωτήρια λύση» θα ανακοινωθεί τον Δεκέµβριο του 2003, από τον τότε υφυπουργό Οικονοµίας Χρήστο Πάχτα, και με την συνδρομή του υπουργού Ανάπτυξης εκίνη την περίοδο, Άκη Τσοχατζόπουλου. Μία λύση, η οποία προκάλεσε την επέμβαση της Ευρωπαϊκης Επιτροπής, η οποία κλήθηκε να εξετάσει τις αμφιλεγόμενες πρακτικές που ακολούθησε το Ελληνικό κράτος, στην περίπτωση των μεταλλείων της Χαλκιδικής.
Οι εκθέσεις της Κομισιόν είναι πράγματι κόλαφος. Μέσα από αυτές πληροφορύμαστε, ότι στις τα Μεταλλεία Κασσάνδρας μεταβιβάστηκαν από την TVX Hellas στο ελληνικό Δημόσιο έναντι 11 εκατ. ευρώ, υπό όρους εξώδικου διακανονισμού, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε συμψηφισμός αμοιβαίων αξιώσεων, καθώς οι αξιώσεις της TVX Hellas έναντι του ελληνικού Δημοσίου ανέρχονταν σε 293,5 εκατ. ευρώ). Την ίδια ημέρα, το ελληνικό Δημόσιο προέβη στην πώληση των Μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός έναντι 11
εκατ. ευρώ, χωρίς προηγούμενη εκτίμηση των στοιχείων ενεργητικού και χωρίς ανοιχτό διαγωνισμό.
Ένα µήνα αργότερα, εν µέσω προεκλογικής περιόδου, ψηφίζεται από την κυβέρνηση ως τροπολογία σε νοµοσχέδιο του υπουργείου Οικονοµίας η σύµβαση µεταβίβασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας στη νεοσυσταθείσα εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» (νόµος 3220/2004).
Η τροπολογία, ουσιαστικά κυρώνει τις δυο ξεχωριστές συµβάσεις. Η πρώτη, µε την οποία περιέρχονται τα µεταλλεία στην κυριότητα του κράτους που θα τα µεταβιβάσει στους νέους επενδυτές, αφορά τον εξωδικαστικό συµβιβασµό τού ελληνικού δηµοσίου µε την TVX Hellas. Η δεύτερη σύµβαση παραχωρεί τα µεταλλεία όπως και το σύνολο της περιουσίας τής TVX στη Βόρεια Χαλκιδική, στο νεφελώδες «νέο εταιρικό σχήµα» της Ελληνικός Χρυσός.
Κομισιόν: Ξεπουλάτε τα μεταλλεία
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι αιτιάσεις της Ελληνικής κυβέρνησης, ότι απλά ενήργησε ως μεσάζων στην πώληση, και πως ουδέποτε είχε στην κυριότητά της τα Μεταλλεία δεν ισχύουν, αφού την ίδια μέρα, το Δημόσιο τα πήρε από την TVX και τα παραχώρησε εκείνο στην Ελληνικός Χρυσός.
Η Επιτροπή επισημαίνει επίσης ότι η αξία των στοιχείων ενεργητικού δεν είχε εκτιμηθεί κατά οιονδήποτε τρόπο κατά την χρονική στιγμή του συμψηφισμού. Κατά συνέπεια, η τιμή των 11 εκατ. ευρώ για την πώληση των Μεταλλείων Κασσάνδρας στο ελληνικό Δημόσιο συνδεόταν με τις υποτιθέμενες ευθύνες των δύο μερών και όχι με την αξία των στοιχείων ενεργητικού. Έτσι, καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι η πώληση πρασγματοποιήθηκε με τρόπο αδιαφανή, και σε σε τιμή σημαντικά χαμηλότερη της αγοραίας αξίας των μεταλλείων. Είναι ενδεικτικό το γεγονός, ότι Σύμφωνα με την ανακοίνωση της European Goldfields, βασικού μετόχου της Ελληνικός Χρυσός πλέον, η εύλογη αγοραία αξία των στοιχείων ενεργητικού των Μεταλλείων Κασσάνδρας ήταν 408 εκατ. € στις 30/6/2004, δηλαδή έξι μήνες μετά την πώληση των μεταλλείων στην Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.!
Γιατί οι επίσημες μελέτες λένε ΟΧΙ
Η σύμβαση του Ελληνικού Δημοσίου με την Ελληνικός Χρυσός αφορά την εξόρυξη μεταλλευμάτων σε μια παρθένα, πανέμορφη ορεινή περιοχή της Β.Α. Χαλκιδικής με έκταση 317.000 στρεμ., όπου περιλαμβάνονται προστατευόμενα αρχέγονα δάση. Με νόμο η περιοχή χαρακτηρίζεται ως «μεταλλευτική» και απαγορεύεται η ανάπτυξη κάθε άλλης δραστηριότητας, αν παρεμποδίζεται η μεταλλεία!
Η ανεπανόρθωτη οικολογική καταστροφή που θα υποστεί η ΒΑ Χαλκιδική είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Αλλά ας δούμε τι λένε οι ειδικοί για αυτό, και μάλιστα φορείς του Δημοσίου, για τον αφανισμό με τον οποίο κινδυνεύει το οικοσύστημα της Χαλκιδικής, αλλά και η τοπική της οικονομίας .
Το ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΜΕΛΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ του ΑΠΘ καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι η σχεδιαζόμενη μεγάλης κλίμακας επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β.Α. Χαλκιδική υπερβαίνει κατά πολύ τη φέρουσα ικανότη-τα της περιοχής και θα προκαλέσει μακροχρόνιες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στο φυσικό και αγροτικό περιβάλλον, και πως θα θα μεταβάλει ριζικά το χαρακτήρα της περιοχής από αγροτική-τουριστική σε ζώνη βαριάς βιομηχανίας. Επίσης, η ρύπανση από βαρέα μέταλλα των υδάτων, του εδάφους, της χλωρίδας, της πανίδας και των καλλιεργειών θα καλύψει πολύ μεγάλες εκτάσεις και σε περιοχές που απέχουν μεγάλες αποστάσεις από την περιοχή της μεταλλευτικής δραστηριότητας.
Σε μελέτη του Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων, του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι η τουριστική ανάπτυξη στην ΒΑ Χαλκιδική θα υποστεί ισχυρότατο πλήγμα , λόγω της συγκεκριμένης μεταλλευτικής δραστηριότητας. Και επειδή τουρισμός και εξόρυξη είναι δραστηριότητες ασύμβατες, δεν πρόκειται να αναπληρωθεί το χαμενο εισόδημα των εκατοντάδων οικογενειακών τουριστικών επιχειρήσεων, που θα πληγούν από τα μεταλλεία.
Η Εισήγηση τη Επιτροπής για την μεταλλευτική δραστηριότητα στη ΒΑ Χαλκιδική του ΑΠΘ σημειώνει, ότι η επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στις Σκουριές δεν είναι περιβαλλοντικώς αποδεκτή. Και κλείνουμε με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, το οποίο, σε μελέτη που απέστειλε στις 13 Απριλίου του 2011, στην τότε υπουργό Περιβάλλοντος Τίνα Μπιρμπίλη, Καταλήγει στην άποψη ότι η επέκταση της μεταλλευτικής και μεταλλουργικής δραστηριότητας στη Β. Χαλκιδική, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή επειδή δεν πληροί βασικούς όρους. Συγκεκριμένα:Η έκταση των μη αναστρέψιμων βλαβών στο περιβάλλον (κυρίως στο υδατικό) είναι δυσανάλογη σε σχέση με τα μεγέθη και τα όρια ανοχής της περιοχής.Γίνεται χρήση επικίνδυνων τοξικών ουσιών όπως κυάνιο και αρσενικό, ενώ και ο τρόπος
διαχείρισής τους κρίνεται ως μη ασφαλής, και είναι σημαντικότατη η επιβάρυνση του αέρα εξαιτίας τόσο της εξορυκτικής όσο και της μεταλλουργικής δραστηριότητας.
Και καταλήγει το ΤΕΕ: «Οι συμβάσεις που υπέγραψε κατά καιρούς το Ελληνικό κράτος με τις εταιρείες που ανέλαβαν την εκμετάλλευση (κυριολεκτικά) της Β. Χαλκιδικής είναι παράδειγμα προς αποφυγήν. Δυστυχώς, η κρίση και η ραγδαία ύφεση αυξάνουν επικίνδυνα τις πιθανότητες πολλαπλασιασμού παρόμοιων φαινομένων εκποίησης, που εξασφαλίζουν για τον επενδυτή τη μέγιστη κερδοφορία , άνευ ορίων – άνευ όρων (των περιβαλλοντικών συμπεριλαμβανόμενων)»
